Je paard heeft hoefijzers en die heeft hij natuurlijk niet voor niets. De vraag is of je paard wel zonder hoefijzers kan.
Er bestaat een aantal standaard redenen waarom paarden worden beslagen. Hoefijzers zijn echter slecht voor de gezondheid van hoeven en benen, dat weet inmiddels iedereen, maar velen denken dat hoefijzers nou eenmaal een noodzakelijk kwaad zijn.
Wat velen niet weten is dat hoefijzers nooit een langetermijnverbetering geven maar altijd tot een neerwaartse spiraal leiden. Aan de standaard redenen waarom paarden worden beslagen kun je gelukkig ook voldoen met een natuurlijke bekapping, zonder beslag!
Als je wilt weten hoe, klik dan op onderstaande redenen die op jouw situatie van toepassing zijn. We geven je dan een uitleg hoe een natuurlijke bekapping je helpt om aan de eisen te voldoen, maar dan zonder beslag.
- De hoeven van mijn paard slijten te snel
- Ik moet regelmatig over het asfalt rijden
- Mijn paard heeft zwakke hoeven
- Zonder ijzers loopt mijn paard gevoelig
- Mijn paard heeft hoefijzers nodig om de stand te corrigeren
- Mijn paard slijt de hoeven scheef af
- Mijn paard heeft hoefijzers omdat hij een hoefziekte heeft
- Mijn paard heeft hoefijzers omdat dit voor de sport nodig is
Je bent bezorgd dat de hoeven te snel zullen afslijten
Als de hoeven van een paard sneller slijten dan dat ze groeien dan lijkt het een logische stap om hoefijzers te gebruiken om de slijtage tegen te gaan. Voor velen lijkt het zelfs de énige oplossing te zijn. Maar is dit wel zo?
| ! | Vaak wordt er bij voorbaat gedacht dat de hoeven wel te snel zullen afslijten maar is dit nooit daadwerkelijk geprobeerd. Velen realiseren zich niet dat hoeven zich aanpassen aan het gebruik. |
Het eerste wat je je moet afvragen is of de hoeven eigenlijk wel echt te snel afslijten. In de meeste gevallen waarin dit argument wordt genoemd is er eigenlijk nooit echt geprobeerd óf de hoeven inderdaad te snel afslijten maar is er van te voren bedacht dat dit wel het geval zal zijn.
Als er daadwerkelijk is geprobeerd of de hoeven te snel afslijten bij het beoogde gebruik is het nog maar de vraag of de conclusie terecht was. De meeste onbeslagen paarden moeten uit onwetendheid op de hoefwand lopen (die dus per definitie te lang is) en/of staan te hoog op de hielen. De hoef maakt dan dankbaar gebruik van ieder ruw oppervlak om af te slijten naar de lengte die hij eigenlijk van nature hoort te hebben. Wat velen als 'te kort' beschouwen is eigenlijk de juiste lengte. Pas als die lengte is bereikt gaat de hoef op een hogere snelheid groeien zodat de hoef niet nog korter wordt.
Als de hoef daadwerkelijk te snel afslijt moet je gaan onderzoeken waarom dat zo is. Wilde paarden kunnen dagelijks grote afstanden afleggen over rotsachtige bodem met scherpe stenen zonder hoefproblemen te krijgen, dus het probleem zit hem niet in de ruwheid van de ondergrond maar in de gebrekkige groei van de hoef of een te zwakke constructie. Zoals je op de rest van deze site kan lezen is een traditionele bekapping nou niet direct bevorderlijk voor de hoefgroei. Het wegsnijden van de straal heeft tot gevolg dat de hoef niet wíl groeien, gebrekkige doorbloeding in de hoef door een verkeerde bekapping en/of het gebruik van hoefijzers zorgt ervoor dat de hoef niet goed kán groeien. Natuurlijk bekappen is gelukkig de beste manier om de hoefgroei te bevorderen dus daarmee zit je goed. Niet minder belangrijk echter is dat de paarden voldoende beweging krijgen, liefst over harde ondergrond. Een paard hoort niet in een stal te staan; bij een stilstaand paard werkt het hoefmechanisme niet en is er nauwelijks doorbloeding in de hoef.
Bij een goede natuurlijke bekapping en voldoende beweging zul je zien dat de hoef zich gaat aanpassen aan de gebruiksomstandigheden en precies zo hard gaat groeien dat hij altijd op dezelfde lengte blijft. Maar ook in dit 'aanpassen aan de omstandigheden' zit een addertje in het gras: Als de omstandigheden 'veel beweging in de modder' zijn dan zullen de hoeven zich aanpassen aan het 'veel bewegen in de modder'. Verwacht dan niet dat je zomaar zonder voorbereiding een meerdaagse marathon over het asfalt kan lopen want daaraan is de hoef in dat geval niet aangepast. Wil je lange stukken over asfalt kunnen rijden dan zul je dat ook regelmatig moeten doen zodat de hoef zich kan aanpassen aan die omstandigheden. Wanneer je dit langzaam opbouwt zul je zien dat de hoeven tot grootse prestaties in staat zijn. Eingelijk moet je hoeven, net als de rest van het paard, trainen.
| ! | Laat de hoeven denken dat het paard zojuist de prairie heeft verlaten en de bergen is ingetrokken. |
Trainen is, of het nou om spieren, pezen of hoeven gaat, het voorbereiden van het lichaam op de verlangde prestaties. Het is niet eerlijk om direct topprestaties van de hoeven te verwachten, net zomin als het eerlijk is om van een ongetraind paard topprestaties van zijn spieren te verwachten. Bij training bouw je de prestaties op door geleidelijk aan steeds hogere eisen te stellen. Een natuurlijke bekapping ondersteunt deze training. De truuk is om de hoef te laten 'denken' dat het paard leeft op een ondergrond die veel ruwer is dan in werkelijkheid het geval is. Door veelvuldig de hoef bij te raspen lijkt het alsof de ondergrond zo ruw is dat er veel slijtage plaatsvindt en de hoef reageert daarop door sneller te gaan groeien en harder weefsel te produceren. Ook hier is het een voordeel als je zelf de hoeven van je paard bijhoudt.
Omgekeerd geldt natuurlijk ook dat de hoeven langzamer gaan groeien en sneller slijtend weefsel gaan produceren als de hoeven te lang worden. De meeste paarden lopen op te lange hoeven (zelfs als de hoefsmid ze op de correcte lengte bekapt groeien de hoeven tussentijds toch weer te lang) en produceren dus snel slijtend en langzaam groeiend weefsel. Dit is nou eenmaal de manier waarop het paard in de natuur altijd hoeven produceert die perfect aangepast zijn aan de ondergrond. Misschien is dit wel de reden dat je paard te snel slijtende hoeven heeft en dit is dus eenvoudig te verhelpen door vaker te bekappen.
Kun je de hoeven van je paard niet trainen omdat je je paard zeer onregelmatig gebruikt of groeien de hoeven écht te langzaam? Je kan dan het gebruik van hoefschoenen overwegen. Deze beschermen de hoeven tegen overmatig afslijten maar hebben niet de nadelen van hoefijzers en bovendien doe je ze na het gebruik uit zodat het paard toch bijna voortdurend op blote hoeven loopt. Je hebt dan de voordelen van blootsvoets én hoefbescherming gecombineerd!
Je paard heeft slechte of zwakke hoeven
Met slechte hoeven bedoelt men doorgaans hoeven die er van buiten niet zo goed uitzien, in de meeste gevallen hoeven die afbrokkelen of scheuren hebben. Bij slechte hoeven is er bijna altijd sprake van een slechte bekapping of slechte leefomstandigheden. Brokkelhoeven ontstaan nagenoeg uitsluitend omdat de hoefwand te lang is, door verwaarlozing of doordat men probeert het paard op de hoefwand te laten lopen; iets wat vanzelf gebeurt wanneer je bekapt alsof er een hoefijzer onder moet komen maar dan het hoefijzer weglaat. Bij een hoefwand die gelijk is aan de zool en netjes is afgerond is het echter nauwelijks mogelijk dat er stukken hoefwand afbreken.
De meeste vormen van hoefzwakte ontstaan echter door een gebrekkige doorbloeding. Gebrekkige doorbloeding is het gevolg van een verkeerde bekapping, het gebruik van hoefijzers en/of te weinig beweging. Los je deze problemen op dan zul je zien dat de hoeven gezonder en sterker worden.
| ! | Hoefijzers zijn juist de oorzaak van zwakke hoeven en maken de problemen alleen maar erger! |
Hoefijzers zijn in dit geval nooit een oplossing maar verhullen slechts de symptomen. Ondertussen raken de hoeven nog meer verzwakt omdat de doorbloeding verder afneemt en de gaten die ontstaan door het nagelen zorgen voor een verdere structurele verzwakking. De hoef, die als het ware "voelt" dat ze te lang is probeert de hoefwand te laten afslijten tot de normale lengte wat natuurlijk niet lukt, en de hoef reageert hierop door een dunnere hoefwand te produceren die sneller kan afslijten. Niet zelden komt het voor dat de hoef uiteindelijk zo verzwakt dat het niet langer mogelijk is om nog hoefijzers te kunnen vastzetten; op dat moment moet het paard noodgedwongen toch blootsvoets. Maar als dat uiteindelijk toch moet kun je beter nu maar vast stoppen met de hoefijzers of beter nog: er nooit aan beginnen.
Zoals je op veel foto's op deze website kunt zien zorgt een natuurlijke bekapping er juist voor dat de hoeven beter van kwaliteit worden.
Je paard loopt gevoelig zonder hoefijzers
Overgevoeligheid van de hoeven wordt vaak genoemd als reden om paarden te beslaan. Gek genoeg is overgevoeligheid echter bijna nooit de reden om het paard voor de éérste keer te beslaan. De overgevoeligheid van de hoef ontstaat doorgaans juist door het gebruik van hoefijzers; laat je de hoefijzers na een tijdje weg dan ontdek je dat het paard niet meer pijnloos zonder ijzers kan lopen. Het is dan dat men - vaak een nieuwe eigenaar - ontdekt dat het paard zonder hoefijzers niet kan lopen en de hoefijzers nodig heeft om pijn te voorkomen.
| ! | Voordat een paard voor de eerste keer wordt beslagen is er bijna nooit sprake van gevoelige hoeven. Dat komt pas later, wanneer de hoeven door de hoefijzers verzwakt zijn geraakt. |
Overgevoeligheid is echter te voorkomen op andere manieren; in het multimedia-pakket "Natuurlijk Bekappen" staat uitgewerkt hoe je gevoeligheid met aangepaste bekappingen kan voorkomen.
Als je te maken hebt met gevoeligheid die niet met bekappen te bestrijden is, dan is het gebruik van hoefijzers nog steeds geen goed idee. De gevoeligheid neemt door verzwakking van de hoef dan juist nog verder toe al zul je daar, door diezelfde hoefijzers in eerste instantie niets van merken. Een veel betere optie is om hoefschoenen te gebruiken. Deze zorgen ook dat je geen last meer hebt van de overgevoeligheid van de hoef maar kennen niet de bezwaren die hoefijzers met zich meebrengen.
Zonder hoefijzers slijten de hoeven naar de verkeerde stand
Hoefijzers worden vaak aangeprezen als 'therapeutisch beslag'. Vaak wordt dan beoogd een bepaalde scheefheid te corrigeren of problemen hoger in de benen op te lossen.
Als de hoeven scheef afslijten moet je je als eerste gaan afvragen wat 'scheef' eigenlijk is. Hoe weet je of de hoef scheef is? En wat is 'de hoef'? Is dat de zichtbare vorm van de hoornschoen? Is dat de kroonrand of haarlijn? Is de stand van de zool bepalend of gaat het om de stand van de botten in en aan de hoef?
Wat ons betreft is het de stand van het hoefbeen dat bepaalt wat recht is of scheef. Het hoefbeen kun je van buiten natuurlijk niet zien, maar gelukkig kun je aan de zool zien wat de stand van het hoefbeen is. De zool wordt namelijk aangemaakt door de zoollederhuid die onder aan het hoefbeen zit en volgt dus altijd het hoefbeen. In de praktijk blijkt dat wanneer je de zool recht zet het hoefbeen eveneens recht staat. Als de hoefwand buiten de zool uitsteekt slijt hij zonder de ondersteuning van de zool vrij snel waardoor de hoef, als de hoefwand scheef is gegroeid, vanzelf recht komt te staan. Dit is de manier waarop de hoef in de natuur vanzelf recht blijft. Dit is ook wat er gebeurt wanneer we bij het bekappen de hoefwand weghalen tot aan de zool.
| Als een gedeelte van onze voet een grotere slijtage ondervindt zal de huid op die plek sneller gaan groeien en steviger weefsel produceren; we krijgen dan eelt. Bij hoeven werkt het precies eender: Plekken die aan hogere slijtage onderhevig zijn zullen na verloop van tijd steeds sneller gaan groeien. De scheefheid lost zich daarmee vanzelf op! |
Als de hoef echt scheef afslijt, ook volgens het hoefbeen, dan nog lost het probleem zich doorgaans vanzelf op. Wanneer de hoef ergens te snel slijt gaat dat gedeelte harder groeien. Dit is dezelfde werking als bij het trainen van hoeven, maar nu wordt het te snel slijtende gedeelte nog eens extra getraind. Na een tijdje zie je dat het sneller slijtende gedeelte sneller gaat groeien en het eindresultaat is dat de hoef niet meer scheef slijt.
We kennen ook uit eigen ervaring gevallen waarbij het paard altijd de hoefijzers scheef afsleet maar na een natuurlijke bekapping vanzelf keurig rechte hoeven hield. Het scheef afslijten van een hoef (of de hoefijzers) is dus geen reden om te denken dat het paard hoefijzers nodig heeft.
Soms worden paarden expres ietwat scheef op de hoeven gezet om andere botten in een rechte stand te dwingen of knieproblemen (zoals patella luxatie) te bestrijden. Deze praktijk is echter op zijn minst dubieus te noemen: De gezondheid van de hoef wordt opgeofferd om een beenprobleem weg te moffelen. Als de hoef expres scheef wordt gezet, klopt ook de richting niet meer waarin de gewrichten scharnieren. Als je de hoef expres scheef wil zetten zul je ijzers moeten gebruiken omdat de hoef anders vanzelf weer afslijt naar de natuurlijke stand. De middelen kunnen vaak erger zijn dan de kwaal.
Je paard heeft een hoefziekte
Hoefijzers worden veelvuldig toegepast bij allerlei hoefziekten. In de praktijk lijkt het zelfs wel zo te zijn dat het bij hoefproblemen niet de vraag is óf er een hoefijzer onder moet maar wát voor hoefijzer er onder moet. Hoefijzers worden zo vaak toegepast dat soms gewoon niet eens bekend is wat er gebeurt als je het hoefijzer weglaat.
Iedere arts kan je echter vertellen dat als een bepaald orgaan ziek is je als eerste moet zorgen voor een goede doorbloeding. Bij een gebrekkige doorbloeding komt er van genezing doorgaans nauwelijks iets terecht. Des te vreemder is het dus dat bij paarden met hoefproblemen vaak stalrust gecombineerd met hoefijzers wordt voorgeschreven; de meest efficiënte manier om de doorbloeding te saboteren.
Het is niet voor niets dat de meeste hoefproblemen, zoals hoefkatrolontsteking en hoefbevangenheid, ongeneeslijk heten te zijn. Ongeneeslijk zijn hoefziekten inderdaad als je ze probeert te bestrijden met hoefijzers.
Hoefziekten zijn dan ook wat ons betreft geen excuus om hoefijzers te gebruiken omdat ze het genezingsproces in de weg staan.
Op deze website wordt van een aantal hoefproblemen uitgelegd hoe je ze op kan lossen zonder hoefijzers te gebruiken. Zie Hoefproblemen voor meer informatie.
Je paard heeft hoefijzers nodig voor de sport
Hier kunnen we een verdeling maken in twee groepen: De sporten waarbij hoefijzers verplicht zijn of die onmogelijk zijn uit te voeren zonder hoefijzers, en de sporten waarbij hoefijzers vaak worden gebruikt maar die ook goed zonder hoefijzers zijn uit te voeren.
Noodzakelijk
Wanneer de ras- of sportvereniging het gebruik van hoefijzers verplicht stelt, zoals bijvoorbeeld bij de IJslanderwedstrijden, dan is er nog maar één middel en dat is de betreffende vereniging duidelijk maken dat er mensen zijn die vinden dat hoefijzers slecht zijn voor het paard en dat je de keuze wel of geen hoefijzers beter aan de eigenaren zélf over kan laten in plaats van het verplicht te stellen. Het is ethisch niet verantwoord om het gebruik van zaken die de gezondheid van het paard ondermijnen te bevorderen en aan te moedigen, laat staan verplicht te stellen.
Er is eigenlijk maar één sportonderdeel waarvoor hoefijzers noodzakelijk zijn en dat is de zogenaamde sliding-stop die in de Western sport wordt toegepast. Tja. Als je veelvuldig onnatuurlijke manoeuvres van je paard verlangt dan zullen onnatuurlijke hulpmiddelen noodzakelijk blijken. Als iemand zijn paard gaat leren skiën dan zullen skies ook noodzakelijk zijn. Een paard is echter net zo min gemaakt om veelvuldig te sliden als om te skiën. Iedere tak van paardensport is wat ons betreft oké, maar zodra een bepaald sportonderdeel slechts mogelijk is met gebruik van hulpmiddelen die de gezondheid van het paard aantasten wordt het wellicht tijd om je af te vragen wat belangrijker voor je is: de sport of de gezondheid van je paard?
Onnodig
In alle andere gevallen zijn hoefijzers onnodig. Gaat het om wedstrijdsporten als Endurance waarbij het paard vele kilometers af moet leggen, al dan niet gedeeltelijk over verharde wegen? Er zijn Endurance klasse IV ruiters die rustig een rit van meer dan 100 kilometer voltooien op een onbeslagen paard en hiermee de strenge veterinaire controles met gemak passeren. Met de juiste voorbereidingen kan het. Hetzelfde geldt voor de mensport. Lukt het echter om een of andere reden niet dan kun je hoefschoenen gebruiken. Overmatige hoefslijtage is nooit een goede reden om hoefijzers te gebruiken.
Gaat het om sporten die vaak op glad gras worden uitgevoerd? Het komt heel vaak voor dat paarden struikelen en uitglijden op gras, maar dit zijn voornamelijk de paarden die op hoefijzers lopen of een weggesneden straal hebben en dus niet goed de grond kunnen voelen. We horen heel vaak van mensen dat hun paarden veel zekerder gaan lopen wanneer ze natuurlijk bekapt worden. We kennen mensen die, tot op ZZ-niveau, aan springsporten deelnemen met een onbeslagen paard. Paarden kunnen van nature heel tredzeker lopen, want in de natuur zou een struikel- of glijpartij tijdens de vlucht vaak de dood tot gevolg hebben. Op onze eigen paarden rijden we op alle ondergronden, inclusief nat gras, sneeuw en ijs, en dat doen we zonder problemen zelfs in galop, zonder dat we ooit met paard en al onderuit zijn gegaan. Ook hier geldt weer dat bij twijfel hoefschoenen een bruikbaar alternatief kunnen zijn; we zijn niet enthousiast over het gebruik van kalkoenen maar als je dat beslist wilt dan heb je daar geen hoefijzers voor nodig, want ook onder de meeste merken hoefschoenen kun je kalkoenen draaien.
Op deze website staan een aantal voorbeelden van mensen die met onbeslagen paarden inspirerende sportprestaties hebben gehaald. Ze laten zien dat het wel degelijk kan. Zie Sportprestaties met onbeslagen paarden.