Deze informatie is een uittreksel uit het multimedia-pakket "Natuurlijk Bekappen".
- Symptomen
- Wat is hoefbevangenheid?
- Oorzaken
- Behandeling
- Eerste hulp
- Weer terug aan het werk
- Voorkomen is beter dan genezen
- Boeken over Hoefbevangenheid
- Bronvermeldingen
Bijna iedereen is er bang voor en al velen hebben het meegemaakt... Je paard is hoefbevangen. En nu?? Het is vreselijk om je paard te zien staan met zoveel pijn, hij kan geen stap meer zetten en jij zakt het liefst door de grond. Het is een vervelende, pijnlijke ziekte maar het is te genezen! Ook een hoefbeenkanteling van een x-aantal graden betekent niet het einde. Met een natuurlijke verzorging en bekapping kun je je paard er weer boven op laten komen, minstens even gezond als vóór het hele gebeuren.
Symptomen
Hoefbevangenheid is goed te herkennen door de typische stand die een paard aanneemt, het is de stand waarin de pony bovenaan deze pagina staat. Een bevangen pony wil door de grote pijn logischerwijs niet meer lopen en gaat zoveel mogelijk liggen.
Wanneer de hoefwand losraakt van het hoefbeen voelt dat waarschijnlijk hetzelfde aan als een loszittende vingernagel... alleen moet het paard er wel op staan. Hij zal daarom zoveel mogelijk het gewicht van de voorkant van zijn zere voeten af willen halen, en hij doet dat door zijn benen zo ver mogelijk naar voren te plaatsen. Hierdoor is de stand van de pony op bovenstaande foto zo kenmerkend.
Ook aan de hoef kun je na verloop van tijd het een en ander aflezen. Typerend voor een hoefbevangen paard zijn de gebogen "groeiringen" in de hoefwand. Bij een acute hoefbevangenheid zijn die ringen niet direct aanwezig, maar na verloop van tijd zie je ze verschijnen. Bij een gezonde hoef lopen de groeiringen evenwijdig aan elkaar, bij de hoef op de foto kun je duidelijk zien dat de ringen aan de achterkant van de hoef veel breder uit elkaar lopen dan aan de voorkant. Dit komt doordat de toon enorme krachten heeft te verduren, de groei wordt daardoor vele malen kleiner dan aan de achterkant van de hoef.
In een chronische hoefbevangenheid-situatie zie je hierdoor vaak hele hoge hielen en een soort eendensnavel aan de voorkant. Die hoge hielen worden veroorzaakt doordat de hielen veel sneller groeien dan de toon. Het model eendensnavel ontstaat doordat de witte lijn aan de voorkant heel erg breed is, de hoefwand heeft daar voor een groot deel losgelaten en steekt naar voren.
Wanneer een paard hoefbevangen is is er vaak sprake van afgestorven weefsel wat moet worden opgeruimd. Een gedeelte wordt met het bloed afgevoerd en door de lever afgebroken, een ander gedeelte vindt zijn weg naar buiten middels een abces. Je ziet bij hoefbevangen paarden dan ook vaak een abces ontstaan, meestal bij de kroonrand. Wees hier niet ongerust over, dit is normaal en geneest vanzelf weer.
| ! | Abcessen bij een hoefbevangen paard ontstaan niet door een infectie en dienen dus ook niet te worden behandeld met antibiotica! |
Wat is hoefbevangenheid?
Hoefbevangenheid is een situatie waarin de witte lijn, waarmee het hoefbeen en de hoefwand aan elkaar zitten vastgeplakt, ontstoken raakt en loslaat. Het hoefbeen "valt" dan als het ware omlaag, komt op de zool te rusten of - in extreme gevallen - steekt er door naar buiten. Wanneer het hoefbeen heeft losgelaten en op de zool rust spreekt men ook wel van een hoefbeenkanteling.
| ! | Om onderstaande uitleg goed te kunnen begrijpen is het noodzakelijk dat je begrijpt wat de witte-lijn is en waar deze voor dient. Op de pagina anatomie wordt dit uitgelegd. |
Op de foto links kun je zien wat we bedoelen met een hoefbeenkanteling. De bovenste hoef is een gezonde hoef met een mooie stevige, smalle witte lijn. Deze witte lijn is voor de duidelijkheid weergegeven in de lichtgele kleur.
Op de foto eronder staat een hoef met een losgelaten hoefbeen, de witte lijn is ook hier weer met de gele markering aangegeven. Je ziet dat de witte lijn enorm is verbreed, het hoefbeen zit nauwelijks nog vast aan de hoefwand. Normaal gesproken wordt het hoefbeen omhoog gehouden door de witte lijn die het stevig verankert aan de hoefwand. Nu is het hoefbeen omlaaggezakt en drukt de punt van het hoefbeen in de zoollederhuid en in de zool. In ernstige gevallen kan hierdoor zelfs een zoolbreuk ontstaan, dat betekent dat het hoefbeen door de zool naar buiten komt.
Op de foto rechts zie je hoe de witte lijn er aan de onderkant van de hoef uit ziet als hij verbreed is.
Een hoefbeenkanteling klinkt heel eng, maar waarschijnlijk hebben de meeste van onze gedomesticeerde paarden een lichte mate van hoefbeenkanteling. Een kanteling wil namelijk niets anders zeggen dan dat de witte lijn niet heel stevig is, en daardoor verbreed is. Daardoor zit het hoefbeen niet meer recht in de hoefschoen. Als je naar de paarden om je heen kijkt zul je bij de meesten kunnen concluderen dat de witte lijn niet zo goed is.
Oorzaken
Hoefbevangenheid kent vele verschillende oorzaken. Voeding wordt gezien als één van de belangrijkste oorzaak, maar er zijn nog veel meer redenen waarom een paard hoefbevangen kan raken. We noemen hieronder de belangrijkste op:
Voeding
Zoals je kan lezen op onze pagina over Natuurlijke Voeding worden de meeste paarden en ponies heel anders gevoed dan wat de natuur ooit voor deze dieren in petto had.
- Snelle koolhydraten
- Van nature eten paarden praktisch alleen maar stengelig, vrij dor gras dat voornamelijk uit langere koolhydraatketens bestaat, zoals cellulose. Gedomesticeerde paarden krijgen echter een heel ander menu: Wij mensen voeren paarden echter krachtvoer en speciaal gekweekt gras, dat vaak concentraties korte koolhydraatketens bevat. Nu moeten alle koolhydraten door het spijsverteringssysteem worden omgezet in glucose, maar de tijd die hiervoor nodig is varieert per koolhydraat. Korte koolhydraatketens worden veel sneller omgezet dan de langere koolhydraatketens die paarden van nature eten. In plaats van een gestage stroom aan koolhydraten die langzaam door het spijsverteringssysteem worden losgelaten krijgt het paard dan te maken met een plotselinge stoot koolhydraten die vrij abrupt weer ophoudt. De witte lijn is echter erg gevoelig voor hoge bloedsuikerwaarden. De belangrijkste verschillen tussen een natuurlijke voeding en de algemeen gebruikelijke voeding zijn:
- Krachtvoer
Krachtvoer bevat veel graanproducten die rijk zijn aan koolhydraten maar nauwelijks vezels bevatten. De koolhydraten komen hierdoor heel snel vrij, maar houden ook weer vrij plotseling op. Ondanks alle inspanningen van de alvleesklier loopt de bloedsuikerwaarde eerst pijlsnel op, om een tijdje later weer pijlsnel te dalen... - Melasse
Melasse is een veelvuldig gebruikt bestanddeel in krachtvoer (zoals mueslies) omdat het stoffigheid tegengaat en paarden het lekker vinden. Hoe gretiger paarden het voedsel naar binnen schrokken, hoe liever de mensen het kopen. Melasse is echter een restproduct van de suikerindustrie en bestaat voornamelijk uit snel verteerbare suikers. - Fructaan
Vers voorjaarsgras is een beduchte oorzaak van hoefbevangenheid. Een tijdlang werd gedacht dat dit door het hoge eiwitgehalte zou komen, maar deze theorie is inmiddels achterhaald en de gedacht is nu dat het eiwit hooguit een bijdrage levert aan de kans op hoefbevangenheid. Als hoofdschuldige wordt nu het hoge fructaangehalte van gras aangewezen. Dit fructaan ontstaat wanneer het gras niet in staat is om een normale stofwisseling te voltooien. Dit gebeurt wanneer een van de, voor gras noodzakelijke, voorwaarden om te kunnen groeien niet (voldoende) aanwezig is. Er kan bijvoorbeeld voldoende voedsel aanwezig zijn, voldoende zonlicht, maar tegelijkertijd een te lage temperatuur zijn om goed te kunnen groeien. Men spreekt ook wel van gestressed gras. Gestressed gras produceert fructaan. De te lage temperatuur is iets wat met name in het voorjaar veelvuldig voorkomt, wellicht is dat de reden dat voorjaarsgras zo'n slechte reputatie heeft. Ook op andere momenten kan het fructaangehalte hoog zijn; onze fructaan-index die je hiernaast ziet geeft voortdurend een voorspelling op basis van de actuele weersomstandigheden.
Fructaan ontstaat ook wanneer het gras te kort is. Velen hebben al eens tot hun onaangename verrassing ondervonden dat hun pony, expres schraal gehouden op een zeer kort afgegraasd weitje, juist op dat hele korte gras hoefbevangen raakte. Meer over fructaan kun je lezen op onze pagina over Fructaan.
- Krachtvoer
- Porties
- Paarden eten van nature praktisch voortdurend. Het spijsverteringssysteem levert dan ook een voortdurende stroom aan koolhydraten af. Wij mensen voeren de paarden echter portiegewijs. De wisselingen in het glucose-aanbod zijn nu veel groter dan van nature de bedoeling was, en dat probleem wordt ook nog eens verergerd als we de paarden snel verteerbare kost geven, zoals helaas algemeen gebruikelijk is.
- Dag- en nachtritme
- Het is een grote misvatting dat paarden een dag- en nachtritme hebben. Wie wel eens paarden heeft gezien die 24 uur per dag buiten leven kan gemakkelijk constateren dat het voor de paarden niets uitmaakt of het dag dan wel nacht is: ze staan overdag vaak te slapen maar kunnen even gemakkelijk 's nachts aan het eten of spelen zijn. Wij mensen dringen de paarden echter vaak een verschil tussen dag en nacht op: de tijdsspanne tussen de maaltijden is 's nachts dan groter dan overdag, of de paarden mogen overdag in de wei maar moeten 's nachts binnen staan, waarbij ze dan geen, of ander voedsel krijgen. Ook dit werkt grote schommelingen in het glucose-aanbod in de hand. Verder is dan vaak de beweging die het dier krijgt (en daarmee het glucose-verbruik) 's nachts anders dan overdag.
- Veranderingen
- bacteriënspelen een grote rol in de verwerking van voedsel bij paarden. Bij een plotselinge verandering van voedsel sterven de bacteriën soms massaal af wat tot vergiftiging en hieropvolgende hoefbevangenheid kan leiden. Voor granen (krachtvoer) zijn andere bacteriën nodig dan voor de vertering van hooi, en deze bacteriën zijn niet goed verenigbaar met elkaar. Ook hierdoor kan de concentratie van ongewenste stoffen te hoog oplopen.
- Magnesiumtekort
- Uit recente onderzoeken is gebleken dat een tekort aan magnesium bij paarden in toenemende mate voorkomt. Hoewel magnesium een bestanddeel is in veel voedingssupplementen blijkt het niet te helpen om een magnesium-tekort te voorkomen of op te lossen. Hoe dit kan, en hoe je dit kunt oplossen, kun je lezen op onze pagina over Magnesium.
Een tekort aan magnesium maakt de cellen ongevoeliger voor insuline waardoor het bloedsuikergehalte sterker gaat schommelen. Om deze reden wordt een magnesiumkuur steeds vaker toegepast bij de behandeling van hoefbevangen paarden.
Pete Ramey, een natuurlijk bekapper (zie boekenlijst), heeft eens meegemaakt dat een paard steeds weer hoefbevangen raakte ondanks alle voorzorgsmaatregelen die de eigenaren hadden getroffen. Er was werkelijk niets wat er in theorie voor zou kunnen zorgen dat het paard weer hoefbevangen zou kunnen raken, en toch gebeurde het. Na veel zoeken en denken kwam hij er achter. Het was een boom in de paddock die vruchtjes bevatte, het paard werd bij de boom weggehaald en het was voorbij. Pas dus op in een geval van 'onmogelijke' hoefbevangenheid, denk goed na, kijk goed of er bijvoorbeeld geen bomen staan met vruchtjes, of zijn er misschien voorbijgangers die frequent iets lekkers komen brengen?
Ziekten
Hoefbevangenheid is vaak een gevolg van een onbehandelde aandoening. Er zijn namelijk een aantal ziekten, kwalen en aandoeningen die de kans op hoefbevangenheid drastisch verhogen. Soms is het juist omgekeerd: ontstaat hoefbevangenheid als gevolg van medicijnen of stalrust...
|
Eigen onderzoek Robin is een pony die ondanks alle goede verzorging zonder aanwijsbare oorzaak keer op keer hoefbevangen raakte. We hebben daarom de dierenarts gevraagd om het glucose- en insulinegehalte te meten. Als controle hebben we twee van onze eigen paarden aan precies dezelfde metingen onderworpen. Alle paarden kregen twee uur van te voren een normale hoeveelheid hooi aangeboden. Van de dierenarts kregen we onderstaande waarden terug:
|
- Insulineresistentie
- Volgens recente onderzoeken lijden er steeds meer paarden aan insulineresistentie, wat de paarden bijzonder vatbaar maakt voor hoefbevangenheid. In het bijzonder bij gevallen van hoefbevangenheid zonder aanwijsbare oorzaak, of die gepaard gaan met andere symptomen van insulineresistentie, zoals vetophoping bij de manenkam, overgevoeligheid van de huid, is het raadzaam om insulineresistentie als mogelijke oorzaak in gedachten te houden. Omdat dit zovaak voor komt hebben we een aparte pagina over Insulineresistentie gescheven.
Insuline-ongevoeligheid is vaak een gevolg van een magnesium-tekort. Veel onderzoekers rapporteren dan ook opzienbarende resultaten als ze hoefbevangen paarden magnesium toedienen. We raden daarom ook aan om hoefbevangen paarden een magnesium-kuur te geven. Meer hierover kun je lezen op onze pagina over Magnesium.
Via onze website kunt u magnesium-chelaat bestellen. Lees hier meer over Magnesium-chelaat. - Overgewicht
- Is overgewicht een kwaal of niet? Laten we er maar niet omheen draaien: De meeste gedomesticeerde paarden en ponies zijn te zwaar. We zijn zo gewend aan het beeld van paarden waarbij de ribben niet meer zichtbaar zijn dat we dat normaal zijn gaan vinden.
Overgewicht en hoefbevangenheid gaan hand-in-hand. De redenen hiervoor zijn tweeledig: Ten eerste betekent overgewicht een slechtere conditie en grotere kans op insulineresistentie, en ten tweede belast ieder meergewicht de hoeven extra. Terugbrengen van het overgewicht staat dan ook bovenaan het prioriteitenlijstje. - Cushing
- Cushing komt veel bij oudere paarden voor en wordt veroorzaakt door een ACTH producerend adenoom, wat resulteert in een overmatige productie van cortison. De symptomen lijken veel op die van insulineresistentie, plus een wollige vacht die in het voorjaar maar nauwelijks wil loslaten, verlies aan spierweefsel, en een voortdurende neiging tot hoefbevangenheid.
- Verwondingen
- Verwondingen aan een been waarbij het paard pijn heeft en het gewonde been ontlast kan door de overbelasting aan het andere been daar hoefbevangenheid veroorzaken.
- Placenta
- Wanneer na de geboorte de placenta (al dan niet gedeeltelijk) achterblijft in de baarmoeder leidt dit tot een ontsteking en vergiftiging die vaak hoefbevangenheid tot gevolg heeft.
- Medicijnen
- Medicijnen zijn ook vaak een oorzaak van hoefbevangenheid. Antibiotica doden vaak bacteriën in de darmen en over het belang van die bacteriën hebben we hierboven al geschreven. Corticosteroïden zoals Prednison zijn eveneens notoire veroorzakers van hoefbevangenheid.
- Stalrust
- We hebben het al zo vaak meegemaakt... Een gezond paard krijgt een peesblessure, en krijgt vervolgens stalrust voorgeschreven. Enige tijd later is het arme dier hoefbevangen... Reden: Door gebrek aan beweging krijgen de hoeven geen doorbloeding meer, en door gebrek aan beweging verbruikt het paard minder energie waardoor het glucosepeil hoog op kan lopen. Deze twee effecten zijn voldoende om menig paard in staat van hoefbevangenheid te krijgen.
Stalrust is dermate slecht voor een paard, niet alleen voor de hoeven maar ook voor de rest van zijn lichaam en psyche, dat het alleen in opperste noodzaak zou moeten worden voorgeschreven. Peesblessures genezen niet beter met stalrust, integendeel! Er zijn in Utrecht mensen afgestudeerd op een studie waarmee ze aantoonden dat stalrust contraproductief is...
Te weinig beweging
Beweging zorgt niet alleen maar voor een goede doorbloeding in de hoeven, maar is een absolute voorwaarde om voor voldoende doorbloeding te zorgen. De hoeven zijn voor hun bloedsomloop namelijk nagenoeg volledig afhankelijk van het hoefmechanisme, dat alleen maar werkt wanneer het paard beweegt. Paarden leggen in de vrije natuur dagelijks 30 tot 50 kilometer af en staan praktisch nooit langer dan een uur stil. In gevangenschap is die situatie anders, zeker wanneer het paard in een stal moet staan. De hoeven zijn daar niet op berekend en raken verzwakt en gevoeliger voor omstandigheden die hoefbevangenheid kunnen veroorzaken.
| ! | Bij hoefbevangenheid moet je niet alleen maar naar de hoef kijken: Er zit meer aan vast, letterlijk en figuurlijk! |
Eerste hulp
Hoefbevangenheid is een ernstige situatie die onmiddellijk eerste hulp vereist. Hieronder vind je een stappenplan:
- Zet het paard of pony buiten, liefst op zachte ondergrond zoals vochtig zand, modder of aarde.
- Verwijder alles wat eetbaar is.
- Achterhaal de oorzaak. Mogelijke oorzaken staan hierboven opgenoemd. Heb je je paard aangetroffen naast een half leeggegeten voerton dan ligt de oorzaak voor de hand, is de oorzaak echt een raadsel bel dan sowieso een dierenarts.
- Bel met spoed een natuurlijk bekapper. Het is zeer belangrijk dat de hoefwand zo snel mogelijk zo kort wordt gemaakt dat het gewicht van het paard er niet meer op rust.
- Geef je paard hooi, liefst van een latere snede. Voorjaarshooi is niet geschikt.
- Geef je paard een goed magnesium-supplement, als je dit niet hebt bestel het zo snel mogelijk. De resultaten van een behandeling met magnesium is dermate succesvol dat veel bekappers deze al standaard toepassen. Zie ook onze pagina over Magnesium.
Via onze website kunt u magnesium-chelaat bestellen. Lees hier meer over Magnesium-chelaat. - Ook al is het pijnlijk, probeer beweging te stimuleren zodra de hoeven zijn bekapt volgens een hoefbevangenheidsmodel. Doorbloeding is essentieel om afgestorven weefsel op te ruimen en de genezing in gang te zetten. Met "stimuleer beweging" bedoelen we niet dat je het paard moet dwingen! Wel kun je bijvoorbeeld hoopjes hooi uit elkaar leggen zodat hij de hele dag een beetje loopt.
- Heb geduld! Bedenk dat het met goede verzorging maanden gaat duren voor je paard weer de oude is. Er is geen medicijn of wondermiddel dat dit kan versnellen. (Heb is misschien vervelend om te horen, maar we zien bij de slachthoeven die we ten behoeve van de cursus Natuurlijk Bekappen van de slager krijgen bijzonder vaak hoeven die bijna genezen waren van hoefbevangenheid, maar waarbij de eigenaar kennelijk het geduld was verloren. Wanneer je je nu al realiseert dat dit lang gaat duren heb je waarschijnlijk meer geduld.)
Behandeling
|
Hallo Frans en Ilona, Via deze meel wil ik jullie toch even laten weten hoe verschrikkelijk blij ik ben met jullie informatie via de site van Paard en Hoef natuurlijk. Vooral jullie laatste informatie over het geven van magnesium aan hoefbevangen paarden is denk ik toch wel de laatste redding geweest van mijn ene shetlandpony, die al eerder een paar keer 'zo maar' hoefbevangen is geweest, en die vanaf de zomer af en aan hoefbevangen was aan 4 hoeven, terwijl ze alleen hooi kreeg. Ik wist me echt geen raad meer, heb ook verschillende homeopatische medicijnen en kruiden e.d. gegeven, zonder lange-termijn resultaat, op het moment zelf knapte ze welliswaar snel op, maar kreeg vervolgens weer een nieuwe bevangenheidsaanval. Na de nieuwe info op jullie site gelezen te hebben, ben ik ongeveer de tweede week van januari begonnen met het magnesium. En het is ongelooflijk hoe snel ze na een week of 2 begon op te knappen! Niet alleen dat ze weer beter begon te lopen, haar hoeven niet meer warm waren en dat ze niet meer stond te wiebelen van de ene hoef naar de andere, maar ze werd gewoon helemaal weer veel vrolijker, pinnig zoals een shet kan zijn en heel beweeglijk in de paddock, terwijl ze daarvoor als een zielig hoopje alleen maar de hele dag op één plekje stond. Ze vliegt in de grote bak weer met 100 km per uur heen en weer en bokken en gewoon blij en vrolijk achter de andere paarden aan. Zo heb ik haar echt máánden niet meer gezien. Het is nu bijna half maart, ze krijgt het nu bijna 8 weken en ze is NIET meer bevangen geweest. Ik durf nu heel langzaam een beetje zeker ervan te zijn dat het magnesium bij haar 'aanslaat' en dat zij er echt baat bij heeft. Groetjes, Catinka van Buschbach |
Tegenwoordig wordt hoefbevangenheid gezien als een enorme, beangstigende ramp. We zijn gewend bijna alles met high-tech medicijnen op te kunnen lossen maar tegenover hoefbevangenheid lijken we machteloos te staan. We hebben tegenwoordig ook geen geduld meer, we willen het liefst dat morgen alles weer normaal is. Maar hoefbevangenheid is een situatie waarbij tijd een belangrijke genezingsfactor is.
Het paard heeft geen "orthopedische" hoefijzers nodig, hij heeft geen medicijnen nodig die de natuurlijke spontane genezing in de weg staan en zijn lever overbelasten, en hij heeft allesbehalve stalrust nodig!
Paarden kunnen heel goed zichzelf genezen. Paarden kunnen heel goed genezen van hoefbevangenheid zonder hoefijzers maar met een goede natuurlijke bekapping, en veel, heel veel beweging. Hoe meer we interfereren met medicijnen en behandelingen, hoe moeilijker het voor hem is om zichzelf te genezen.
Voeding
Zet het paard op een natuurlijk dieet. Dat wil zeggen: goed droog stengelig (vezelrijk) paardenhooi, mineralen- en zoutsteen en vers water naar behoefte. Verder niks, ook geen krachtvoer. Dat laatste kunnen we niet genoeg onderstrepen: Krachtvoer, granen, mais zijn voor een hoefbevangen paard absoluut uit den boze! Zie ook onze pagina over natuurlijke voeding. Je kunt hem kleine beetjes groente geven maar denk er aan dat alles wat je hem geeft de situatie kan verslechteren en daar is je paard niet mee gebaad! Vermijd vooral zoetigheid, groen gras, zoet fruit etc.
Veel onderzoekers rapporteren opzienbarende resultaten als ze hoefbevangen paarden magnesium toedienen. We raden daarom ook aan om hoefbevangen paarden een magnesium-kuur te geven. Meer hierover kun je lezen op onze pagina over Magnesium.
Via onze website kunt u magnesium-chelaat bestellen. Lees hier meer over Magnesium-chelaat.
Bekapping
Een juiste bekapping is essentieel voor een goede genezing. De doelstelling en daarmee de manier van bekappen op een natuurlijke wijze is echter anders dan de traditionele aanpak.
Op de foto links zie je wat er in de hoef aan de hand is: De gele lijn geeft de richting van het hoefbeen aan, het hoefbeen en de hoornschoen (de hoefwand) zitten niet meer aan elkaar vast. Wat ooit de bindende witte-lijn was heeft nu losgelaten en wordt naar onderen toe steeds breder.
Wat doorgaans wordt geprobeerd is om het hoefbeen weer terug te duwen of er voor te zorgen dat het niet verder kantelt. Dit is wat men met behulp van speciale ijzers met zooltjes tracht te doen. Maar dat is lastig want het hele gewicht van het paard staat op het hoefbeen en dat hoefbeen hangt los in die hoornschoen en duwt op de zool. Ook al is die zool dan helemaal verstevigd, de druk (en dus pijn) wordt er natuurlijk niet minder door. Bovendien groeit een losgelaten witte lijn niet meer vast, net zo min als dat een losgelaten vingernagel weer vastgroeit.
Net als bij een losgelaten vingernagel is het probleem voorbij wanneer het losgelaten stuk is uitgegroeid. Samen met de nieuwe nagel groeit ook weer een nieuwe verbinding met de vinger. Bij hoeven werkt dat precies zo: Nieuwe hoefwand die vanaf de kroonrand naar beneden groeit zit met behulp van de meegroeiende witte-lijn weer stevig vast aan de onderliggende weefsels.
De natuurlijke aanpak richt zich dan ook vooral op het stimuleren van de hoefgroei en het voorkomen dat de nieuwe witte-lijn weer losscheurt. We volgen met het bekappen dan ook de "nieuwe hoef". Om dit uit te leggen moet je bedenken wát je beschouwt als "de stand van de hoef". Is dat de stand van de hoornwand (het omhulsel) of is dat de stand van het hoefbeen?
In traditionele kringen zegt men dat het hoefbeen is gekanteld, men spreekt dan ook over een hoefbeenkanteling. Maar is dit wel correct? Feitelijk hebben het hoefbeen en de hoornwand elkaar losgelaten, maar wie van de twee is er nou eigenlijk gekanteld?
Als je praat over een hoefbeenkanteling dan beschouw je de stand van de hoefwand als maatgevend, dan is het hoefbeen afwijkend en zou liefst weer terug moeten keren naar de oude positie (wat nooit gebeurt). Je kan ook het hoefbeen als maatgevend beschouwen en dan is het de hoefwand die gekanteld is.
Hoe gek dit op het eerste gehoor ook klinkt, het is veel logischer om vanuit dit standpunt verder te gaan. De verdere groei van de hoef is dan ook veel logsicher verklaarbaar, en we zijn van het idee af dat het hoefbeen weer "terug" moet, het is de hoefwand die weer in de goede richting zou moeten gaan groeien...
Laat dat nou net zijn wat er van nature gebeurt!
Logischerwijs is het dan ook het hoefbeen wat maatgevend is voor de stand van de hoef. Wat dit voor gevolgen heeft kunnen we het beste laten zien aan de hand van schetsen op foto's.
Dit is een hoefbeen in de hoef van een hoefbevangen pony. Als je goed kijkt naar de hoefwand aan de voorkant dan zie je dat er daar een "knik" in zit; het bovenste stukje loopt stijler dan het onderste gedeelte van de hoefwand. Dit kenmerkende beeld bij een paard dat hoefbevangen is geweest ontstaat doordat de nieuw gegroeide hoefwand weer vast zit aan de onderliggende weefsels en de stand van het "gekantelde" hoefbeen probeert te volgen. De hoef corrigeert zichzelf!
Op deze foto hebben we dan ook de vermoedelijke stand van het hoefbeen getekend, waarvan de voorkant parallel loopt met het nieuwe gegroeide gedeelte van de hoefwand. Op de foto's van opengezaagde hoeven kun je zien dat dit klopt.
Op deze foto is de 'nieuwe' hoefschoen getekend. Dit is de hoefschoen die zich voortzet wanneer het nieuw gegroeide gedeelte van de hoefwand zich volgens de nieuwe lijn voortzet. Nu zie je dus ook waarom het hoefbeen op deze positie is getekend, de nieuwe groei-hoek van de hoef laat ons dit zien.
Op deze foto kun je ook zien dat het onderste gedeelte van de hoefwand, wat los zit, een enorme kracht uitoefent op het nieuwe stukje witte lijn waarmee het nieuwe gedeelte van de hoefwand vastzit. Als we het paard blijven laten lopen op het voorste gedeelte van de hoefwand dan is de kans groot dat de nieuwe hoefwand ook weer losscheurt voor hij de onderkant van de hoef heeft bereikt.
De rode lijn geeft schetsmatig aan hoe je deze pony het beste zou kunnen bekappen. We maken een nieuwe grondlijn die parallel loopt met de onderkant van het hoefbeen. Het hoefbeen hoort immers parallel met de grond te staan. We zetten "de hoef" dus weer recht. En met "de hoef" bedoelen we niet het losgelaten omhulsel maar het hoefbeen plus het nieuw gegroeide gedeelte van de hoefwand.
En nu zie je het effect. Als je de hielen drastisch inkort verandert de stand van de hoef op een dergelijke wijze dat het hoefbeen op een veel gunstiger positie wordt gebracht! De punt van het hoefbeen drukt niet meer rechtstreeks in de zool en de toon van de hoef wordt van de grond afgewipt zodat ook de druk van de grond wordt verminderd. De pijn neemt af en het paard steunt niet langer op het losgelaten gedeelte van de hoefwand. Resultaat: een pony die zich direct veel beter kan voortbewegen omdat de pijn minder wordt, (en laat dat nou zo belangrijk zijn voor het herstel), een hoefbeen wat weer in de juiste positie staat ten opzichte van de andere botten, een hoefwand die niet meer steeds omhooggeduwd wordt en dus de witte lijn weer opnieuw laat scheuren.
Laat je niet misleiden door de enorme schuine hoek van de voorkant van de hoef. Het lijkt vreemd, en ís ook vreemd, maar bedenk dat dit schuine stuk hoefwand gewoon loszit en voor wat betreft de hoef geen betekenis meer heeft. Een losgescheurd stuk van je vingernagel dat in een opgewipte stand staat heeft ook niets meer met de stand van je vingerkootjes te maken. Kijk dus als het ware "door" de losgelaten hoefwand heen en probeer de stand te zien van de interne structuren van de hoef. Het bovenste stuk hoefwand verraadt de juiste positie.
Wanneer het bovenste stuk van de hoefwand volgens deze lijn verder naar beneden is gegroeid heb je weer een normale hoef, in een normale stand...
| ! | Het is van groot belang dat de hoefwand niet dragend is. De hoefwand heeft immers losgelaten van het hoefbeen. Een dragende hoefwand zorgt niet alleen voor pijn maar hindert ook het herstel. Om deze reden moet je de hoefwand wekelijks bijraspen! |
Als je de hielen van een paard op bovenstaande manier bekapt moet je er wel goed op letten dat je de hielen zelf niet gevoelig maakt, snijd dus niet in de levende zool. Hierboven is alleen het hielen-verhaal beschreven, maar dat is niet het enige wat van belang is. Je hebt gezien dat de witte lijn in de toon heel erg verbreed is bij hoefbevangen paarden, de hoefwand zit daar niet meer vast aan het hoefbeen maar ligt los. Je kunt het vergelijken met een vingernagel die los is gescheurd. Bij ieder pas die het paard zet moet hij afwikkelen óver die losse hoefwand. Hoe losser die zit, hoe vervelender dat is. Het allereerste wat je daarom doet is het inkorten van de uitstekende hoefwand aan de voorkant van de hoef. Die kort je van bovenaf in tot ín de witte lijn. Rond alles mooi af zodat het prettiger loopt.
De achterhoeven worden gebruikt om het meeste gewicht mee op te vangen in een bevangen-situatie. Hierdoor worden de hielen snel korter en krijgt de hoef een lange toon. Hoe langer de toon bij de achterhoeven is, hoe lastiger het wordt voor het paard om op zijn achterbenen te steunen. Het 'sta-apparaat', daarmee bedoelen we het kunnen blijven staan zonder spierkracht te gebruiken, werkt dan namelijk niet meer goed, en het paard moet op deze manier veel spierkracht gebruiken om te kunnen blijven staan. Je helpt hem door de toon goed in te korten.
Een voorbeeld van een bekapping uitgevoerd op deze manier kun je vinden op onze pagina waarin we de bekapping beschrijven van een pony met acute hoefbevangenheid. Verslag en de foto's Robin.
Hoefbeslag
Traditionele hoefsmeden willen doorgaans hoefijzers plaatsen onder een hoefbevangen paard. Ze zijn tenslotte smid en zo worden ze nou eenmaal opgeleid.
Wij hebben echter ernstige bezwaren tegen het gebruik van hoefijzers onder hoefbevangen paarden. Allereerst gelden natuurlijk de standaardbezwaren tegen hoefijzers: hoefijzers zijn slecht voor de hoeven. Maar bij een hoefbevangen paard zijn hoefijzers helemaal af te raden. We hebben hiervoor de volgende redenen:
- Zoals je hierboven hebt kunnen lezen is het belangrijk dat je de hoefwand vrij houdt van dracht. We raden aan om de hoefwand wekelijks bij te raspen, maar wanneer er een hoefijzer is geplaatst kun je daar niet meer bij. Als je geluk hebt zorgt de hoefsmid er nog voor dat de hoefwand in ieder geval aan de voorkant niet op het ijzer steunt, maar aangezien hoeven nou eenmaal groeien en de hoefsmid niet iedere week de ijzers vervangt gaat het al snel mis. Het paard staat dan op de hoefwand, wat niet alleen pijnlijk is maar ook zorgt dat de nieuwe witte lijn direct weer losscheurt.
- Wanneer een paard hoefbevangen is geraakt is er in de hoef nogal wat aan de hand. Afgestorven weefsel (van de oude witte lijn) moet worden opgeruimd, nieuw weefsel moet worden aangemaakt, het hoefbeen rust op de zool die daardoor ontstoken raakt, etc. Een optimale bloedsomloop is van het grootste belang bij de afvoer van afvalstoffen en de aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen. Maar hoefijzers verhinderen de doorbloeding doordat ze het hoefmechanisme belemmeren. De genezing stagneert.
- Hoefijzers worden vastgenageld met nagels die... in de witte lijn worden geslagen! En hoefbevangenheid is nou juist een ontsteking en loslating van die witte lijn! De witte lijn, die al ontstoken is en sterk verzwakt is wordt dan ook nog eens doorboord met lichaamsvreemd materiaal. Er is niet veel inzicht voor nodig om te kunnen beseffen dat dit nooit goed kan zijn.
Beweging - Huisvesting
Voor een goede genezing is beweging nodig. Door beweging heb je namelijk een beter werkend hoefmechanisme, dit hoefmechanisme zorgt voor een betere doorbloeding en doorbloeding is nodig om afvalstoffen te verwijderen en nieuwe voedingsstoffen aan te leveren. Doorbloeding is dus essentieel in het herstel, en daarmee is dus die beweging zo belangrijk (en is het zo jammer dat een ijzer wordt geplaatst, dat vermindert de doorbloeding..). Je kunt het paard stimuleren om zoveel mogelijk te bewegen door zijn hooi en zijn water zo ver mogelijk uit elkaar te zetten, en ook de liksteen zet je weer op een andere plaats. Laat hem wel zelf kiezen, als hij veel wil liggen dan is dat prima. Stimuleer hem wel maar dwing hem niet.
Beweging is ontzettend belangrijk voor de genezing van hoefbevangenheid en daarom is het niet goed om het paard in de stal op te sluiten, ook niet 's nachts! Waarom dat zo is en praktische tips over hoe je beter je paard kan houden vind je in ons artikel over Natuurlijke Huisvesting.
Zorg voor een goede bodem. Een zachte bodem is prettig voor de hoeven maar té zacht is ongunstig voor het herstel doordat er op een erg zachte bodem nauwelijks hoefmechanisme plaats kan vinden. Dat kan dan ook weer voor extra pijn zorgen omdat gifstoffen zich ophopen in de hoef en daar niet vandaan kunnen worden gehaald omdat er weinig tot geen bloedsomloop is. Een medium harde zandbodem zonder steentjes en andere oneffenheden is het meest ideaal. Ook rubbermatten zijn ideaal voor paarden met pijnlijke hoeven. Ga zodra het paard niet meer heel erg veel pijn heeft zo vaak mogelijk kleine stukjes met hem lopen. Vermijd dan scherpe bochten, dat is niet goed voor het herstel van de witte lijn. Loop rechte stukjes en laat hem de snelheid bepalen. Bouw het rustig op, begin met een paar minuten, en bekijk hoeveel je paard aan kan. Als het terrein te veel oneffenheden bevat zou je een pad aan kunnen leggen van rubbermatten, of hoefschoenen aanschaffen zodat de pijn draaglijk wordt.
| ! | Hoewel beweging belangrijk is is het absoluut uit den boze om je paard gedurende het genezingsproces te longeren of in een stapmolen te laten lopen! Bochten en cirkels belasten de witte lijn en kunnen alsnog een nieuwe loslating van de hoefwand bewerkstelligen! |
Weer terug aan het werk
Wanneer de hoef aan het genezen is zul je zien dat er nieuwe hoefwand vanaf de kroonrand naar beneden groeit in een nieuwe hoek ten opzichte van de grond. De nieuwe hoefwand zit samen met de nieuwe witte lijn stevig vast aan het bovenste gedeelte van de hoefwand. Naar mate de nieuwe hoefwand dichter bij de grond komt wordt het hoefbeen steeds beter ondersteund. Uiteindelijk wordt het hoefbeen opgetild en neemt de zool weer zijn holle vorm aan: Het paard is volledig genezen!
Wanneer je het paard al 6 maanden behandelt volgens onze geneeswijze en hij inmiddels kan lopen zonder pijn kun je langzaamaan beginnen met een paar minuten per dag rijden, in stap. Rij op stevige (niet te zachte) ondergrond, en vermijdt cirkels en scherpe hoeken. Als dit goed gaat kun je de afstanden langzaam opbouwen. Vraag je paard niet om te draven; hij zal uit zichzelf op goede dagen aandraven en dat is een goed teken. Uiteindelijk zal hij vanzelf ook een galop willen doen als zijn hoeven goed aanvoelen.
Het zal een hele tijd duren voor het paard zonder gevoeligheid op grindpaden en dergelijke kan lopen. Dit kan pas wanneer de witte lijn volledig is uitgegroeid en het hoefbeen weer is opgetild. In het gunstigste geval duurt dit een jaar; bij beperkte bewegingsvrijheid van het paard zal het langer gaan duren. Zolang de witte lijn zwak is rust het hoefbeen op de zoollederhuid die geirriteerd blijft en pijn veroorzaakt bij het lopen op grind, bevroren ondergrond en scherpe stenen. Hoefschoenen kunnen in de tussentijd een optie zijn.
Voorkomen is beter dan genezen
Helemaal voorkomen kun je het misschien niet. Wel kun je ervoor zorgen dat de kans op een ernstige hoefbevangenheid zoveel mogelijk wordt gereduceerd. Drie zaken: voeding, huisvesting en de bekapping, kunnen je helpen om de kans op hoefbevangenheid zoveel mogelijk te beperken.
Voeding
Allereerst de hoofdoorzaak van hoefbevangenheid: de voeding. Hoe eenvoudiger het menu van je paard of pony, hoe kleiner de kans op hoefbevangenheid. Gewoon hooi, samen met een goede liksteen, is het beste wat je kunt voeren, iedere toevoeging of extraatje verhoogt de kans op hoefbevangenheid. Meer dan hooi en een goede liksteen hebben paarden eigenlijk ook niet nodig, zie ook onze pagina over Natuurlijke Voeding.
Voorkom verder plotselinge wisselingen van het soort voedsel en probeer zo gelijkmatig te voeren.
Huisvesting
Langdurig stilstaan is slecht voor de hoeven! Beweging is noodzakelijk voor het hoefmechanisme, en zonder hoefmechanisme is er geen bloedsomloop. Een paard in de stal laten staan (ook 's nachts) is slecht voor de hoeven en maakt de witte lijn zwakker. Veel beweging over een harde ondergrond zorgt niet alleen voor de beste genezing maar kan ook veel ellende voorkomen! Praktische tips over hoe je beter je paard kan houden vind je in ons artikel over Natuurlijke Huisvesting.
Bekapping
Klinkt het vreemd dat een bekapping invloed kan hebben op hoefbevangenheid? Toch is het niet zo raar als het misschien op het eerste gezicht klinkt... Een Natuurlijke Bekapping zorgt voor:
- Een goed werkend hoefmechanisme. Een goed werkend hoefmechanisme zorgt voor een goede doorbloeding en daarmee voor een goede witte lijn.
- Een goede stand van de hoef. Traditioneel worden paarden met een te hoge hiel bekapt. Hierdoor is de belasting van de witte lijn hoger dan zou moeten en staat het hoefbeen zowiezo al enigzins met de punt naar beneden. Bij een goede bekapping worden de hielen laag gehouden.
- Lopen op de zool en straal in plaats van op de hoefwand. Door het paard niet op de hoefwand te laten lopen is de kans op witte-lijn separatie veel kleiner.
Boeken over Hoefbevangenheid
Als je paard, pony of ezel hoefbevangen is, wil je er direct alles van leren. We raden de volgende boeken over Hoefbevangenheid aan:Bronvermeldingen
| De informatie op deze pagina is afkomstig uit het multimedia-pakket "Natuurlijk Bekappen". In dit pakket vind je veel meer informatie over hoefbevangenheid dan op deze webpagina kan worden getoond. |
Lees ook onze pagina over fructaan. Hier kun je lezen hoe je kan voorkomen dat je paard hoefbevangen raakt door het eten van gras of hooi, en wat voor hooi je het beste kunt voeren aan een reeds hoefbevangen paard.
Voor een praktijkvoorbeeld, zie ook Verslag en foto's Robin. Dit gaat over een pony die wij op deze manier hebben behandeld.